WESTWOUD NAM AFSCHEID VAN 'ZWARTE MAKKER'Nee, nee, dit gaat nu eens niet over het Sinterklaasfeest!En de groei zat er in die tijd nog stevig in, zo schrijft de Enkhuizer Courant van dat jaar: ‘Nog steeds gaat men voort met het aanleggen, zoodat binnen zeer korten tijd het aantal nog aanmerkelijk zal toenemen. ’ - De krant maakt melding van dit feit, omdat er aan de winning van brongas wel een nadeel was verbonden. Een brongasinstallatie staat namelijk bij een waterput en bij de winning komt niet alleen gas, maar ook water naar boven. Per installatie zou het volgens het geciteerde krantenartikel gaan om circa 150 liter water per minuut. Met het genoemde aantal van 453 installaties leverde dit een aanzienlijke hoeveelheid water die uit de polder moest worden weggepompt. - Met kennelijke instemming meldt de Enkhuizer Courant dan ook dat het polderbestuur van Het Grootslag heeft besloten om eigenaren hiervoor een heffing in rekening te brengen, ‘…daar de maalmachines hiervoor gedurig in werking moeten worden gesteld en alzoo een grooten uitgaaf vorderen, bij de tegenwoordige hoogen olie- en kolenprijzen’. 'Zwarte makker' was een liefkozende naam voor de zwart geteerde ketels die je vroeger vaak zag op de Westfriese erven. - Nu zie je ze bijna niet meer, maar nog niet eens zo heel lang geleden stond West->Friesland er vol mee: brongasketels. De ketels werden gebruikt voor de winning van methaangas dat diep onder de West-Friese klei verborgen ligt. Het natuurlijke gas was, in de tijd dat veel dorpen nog niet eens elektra hadden, een welkome bron van verlichting. Ook werd het gas gebruikt om op te koken. - Vanaf 1900 won deze gratis brandstof in rap tempo aan populariteit. Overal in het landschap verschenen de zwarte ketels. In 1918 telde Westwoud 31 van deze ketels. Alleen al in polder Het Grootslag werden er in dat jaar maar liefst 453 geteld. (Let wel: we schrijven hier over het jaar 1918, nog tijdens de Eerste Wereldoorlog. ) - De heffing van het polderbestuur betekende niet het einde van de brongasketel. Die kwam veel later. Met de komst van het aardgas na de oorlog, liep het aantal ketels sterk terug. Maar op een paar plekken bleef de brongasketel nog vele jaren in gebruik. De genadeklap kwam in de jaren ’90. Het Hoogheemraadschap stelde toen vast dat het methaangas ook in het slootwater terechtkwam en een bedreiging vormde voor het milieu. Er volgde een uitsterfbeleid, door middel van extra hoge heffingen. Enkele eigenaren besluiten hierop de strijd aan te gaan. Pas na jaren van onderzoek en argumenten over en weer blijkt het natuurlijke gas bij nader inzien toch niet zo slecht te zijn voor het milieu. Voor de meeste installaties is het dan al te laat. Westwoud en de rest van West-Friesland is dan al van het methaangas af. - Dit artikel is grotendeels overgenomen van de facebookpagina HV Oud Stede Broec (https://www.facebook.com/oudstedebroec) waar het artikel eerder werd gepubliceerd. Waarvoor dank! Tevens dank aan Dick Olij voor aangeleverde foto. Bijschrift bij de foto: Brongasketel aan de Ouwedik nr. 4 te Westwoud met links Trien Langedijk-Olij en daarachter haar zuster Afie Olij. De personen rechts zijn de familie Brugman uit Amsterdam. |