ONTSTAAN VAN WESTWOUD

Via Edith Hiddes kregen we een mooi krantenartikel uit 1982 dat gaat over de ontstaansgeschiedenis van Westwoud.
“Vermoedelijk het oudste dorp in de Streek”, aldus schrijver van het artikel, journalist Toon Gerritsen.

-
Hieronder volgt een samenvatting van het artikel: De geschiedenis van Westwoud is boeiend, vooral door de karaktertekening die een graaf van Holland in 1319 gaf van de echte Westwouders.
Hij schreef: “Westwouders zijn moeilijke mensen.
Ze weten wat ze willen, staan op hun rechten en laten zich moeilijk sturen.
Ze zijn echter ook zeer betrouwbaar.
Zijn ze eenmaal voor iemand of een zaak gewonnen, dan staan ze er ook achter”.
De journalist legt vervolgens een link met actuele situatie van destijds (1982) om aan te geven dat die typering voor de ‘echte’ Westwouder nog steeds opgaat.
Zoals het opstappen van het bestuur van politieke Gemeentebelangen ABC.
En vervolgt: Westwoud is na de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1979 met Oosterblokker en Hoogkarspel onderdeel van de gemeente Drechterland.
Hoogkarspel is daarin hoofddorp, maar daar hebben de Westwouders geen boodschap aan.
Een Westwouder gelooft niet in een belangenbehartiging door mensen uit een ander dorp.
Dat hebben ze nooit gedaan.

-
De geschiedenis van Westwoud is de geschiedenis van de parochie.
De Kerk had voor de reformatie in dorpen als Westwoud grotere macht dan de vertegenwoordigers van het wereldlijk gezag.
De kerk was niet alleen het zichtbare punt van geloofsbeleving, maar nog veel meer de plaats waar de bevolking bijeen kwam om allerlei zaken te beslechten.
Er werd in de kerk zelfs recht gesproken door de schepenen, althans in Westwoud.

-
Oorzaak van veel onopgeloste vragen rond de wordingsgeschiedenis van Westwoud is een gevelsteen die gezeten heeft in een tufstenen kerkje, dat in Westwoud bekend stond als het ‘Heidens kerkje’.
Op die steen stond dit opschrift: “Door dees incarnatie suldy wel onthouden tjaer, dat die heydene dees kercke bouden, Anno 333” Over de betekenis van dit opschrift bestaan drie lezingen.
Westwoud is in de prehistorie de naam voor een vestigingsplaats van mensen, die aan de westkant van het grote bos De Wouden, leefden van de jacht en visserij.
Zo zouden ze eens ruzie hebben gekregen met die van Nuboxwoud over offeringen aan Wodan.
Daarom zouden zij een eigen offerplaats hebben ingericht en er een tufstenen offerhuis hebben gebouwd.
Dat zou dan in 333 zijn gebeurd.
Dat lijkt aannemelijk, maar de gebruikte tekst pleit er tegen.
Het taalgebruik van mensen uit het jaar 333 was anders en voor de tegenwoordige mens nog nauwelijks te lezen.
Een andere lezing is nog het meest aanvaardbaar.
De bouwer van de kerk zouden de 1 voor het jaartal hebben weggelaten.
Het tufstenen kerkje zou dus in 1333 zijn gebouwd.
Dat is wel mogelijk, want Westwoud had toen al een pastoor.
De bevolking zou dit kerkje heidens hebben genoemd, omdat de kerkmeester tijdens een strenge winter aan zigeuners toestemming zou hebben gegeven in dit kerkje te overnachten.
Tijdens die nacht zou één der zigeunervrouwen zijn bevallen en de zigeuners zouden ter gelegenheid van deze geboorte in de kerk een orgie hebben aangericht.
Hoe dit ook zij, er heeft in Westwoud een tufstenen kerkje gestaan op de plaats waar nu het heidens kerkhof is aan de Oudijk.
Dat kerkhof is er nog.

-
In de geschreven geschiedenis komt Westwoud voor het eerst voor in 1319.
In dat jaar beslechtte de graaf van Holland een ruzie tussen de Westwouders en pastoor Pieter.
De ruzie ging over het onderhoud en de voeding van de pastoor.
Blijkbaar viel dat uit in het nadeel van pastoor Pieter, want hij werd kort daarna opgevolgd door pastoor Ludolph.
Deze hield het er blijkbaar ook niet lang uit.
In 1323 is pastoor Meinadus in Westwoud werkzaam.
Hij zou de bouwer van het tufstenen kerkje kunnen zijn.

-
Westwoud heeft ongeveer gelijk met Stede Broec stadsrechten gekregen.
Een zekere mate van zelfbestuur en vrij staan van de baljuw van Medemblik, waren de voornaamste redenen.
Hoeveel de Westwouders toen voor het poortrecht hebben betaald, is niet bekend.
Wel waren ze de graven van Holland onvoorwaardelijk trouw, hetgeen ze op den duur voordelen opleverden.
In 1428 schonken de Westwouders 400 Hollandse schilden aan de hertog van Bourgondië.
Dat was een forse schenking.
Gevolg was, dat de hertog Westwoud tegen iedereen en alles in bescherming nam en de priesters, die naar Westwoud kwamen, verplichtte in het dorp te wonen om de bediening uit te oefenen.

-
Rond 1500 stonden in Westwoud 44 boerderijen langs de Heerstraat, nu de Dr Nuijensstraat.
Rijk waren de boeren niet, want in dat jaar hadden zij samen 200 koeien.
Veel boeren hadden een gemengd bedrijf.
Verscheidene Westwouders werkten samen met Wijdenessers en gingen met hen ter haringvangst.

-
Hoe vreemd het ook klinkt, maar het buurtschap Binnenwijzend is een reeks van jaren een zelfstandige gemeente geweest met een eigen burgemeester.
De bewoners van dit buurtschap wilden volledig los staan van Westwoud.
De enige oorzaak was dat de verbinding tussen Westwoud en Binnenwijzend over land en over het water slecht en nauwelijks begaanbaar was.
Het begon allemaal met de wens een eigen kapel te bouwen als hulpkerk van Westwoud.
De toenmalige pastoor Maarten Albregtsz had begrip voor de slechte verbinding en stond Binnenwijzend in 1459 een eigen kapel toe, gewijd aan St.
Hieronymus.
De kerk van Westwoud was toegewijd aan St.
Martinus.
De kapel kwam er snel, maar de Binnenwijzenders waren niet tevreden.
Ze wilden zelfstandigheid en stuurden een verzoek aan de graaf van Holland.
Deze verleende op 24 oktober 1484 de parochie Binnenwijzend zelfstandigheid.
Pieter Jansz was de eerste pastoor.
Voor een goed begrip: Binnenwijzend bestond toen uit 38 huizen waarin 200 mensen woonden.
Er waren enkele rijke boeren.
De rest was armlastig.
Arm is Binnenwijzend altijd geweest.
Niettemin gaf de graaf de bewoners in 1492 toestemming een eigen burgemeester te kiezen.
De kosten van levensonderhoud van burgemeester en pastoor moeten zwaar op de bewoners hebben gedrukt.
Een vetpot was het niet.
Pastoor Reyner Barnaertsz schrijft in 1514 aan keizer Karel V, dat Binnenwijzend te arm is om er te leven.
Niemand wilde er een functie bekleden.
Toch zou Binnenwijzend in de jaren na de reformatie een belangrijke rol vervullen.
Daar is de basis gelegd voor de groei van Westwoud eeuwen later.
Daarover meer in het tweede verhaal.

-
Eerder publiceerden we op het Geheugen van Westwoud een artikel over de verplaatsing van Westwoud rond de 11e en 12e eeuw.
Lees hier het artikel: meer
 



terug